2023ko udako bidaiaren oroitzapen txatalak
Gugan dago osatzeko gaitasuna, eta naturarekiko harremanean bizi diren komunitateetan murgiltzeak gogorarazi egiten digu. Casamance lurra da, bere horretan, eta ura, ibaiaren jarioa bizia.
Casamanceko manglareetan ostrak opari, karramarroak jostari, eta arrainak geraezin. Manatien bila bota dugu begirada, krokodilo iheslarien artean arraunean aritu gara, eta plakton distiratsuak ilargi beteko gauak piztu dizkigu.
Tximeleta hori bixiek erakutsi dizkigute lur gorriko bideak, barraskilo erraldoiekin jolastu gara, eta tximinoen lorratzetan galdu. Ahuntzak kide dira, ongietorria eskaintzen dute, bihotz zabaleko etxeetan.
Zeiba erraldoien bihurguneetan fetitxeek munduen arteko elkarrizketez dihardute, gizakiak besteekin hartu-emanean bizi dira hemen. Hartu bezala, eskaini. Eta oinarrizkoarekin egunerokotasunak josteko abilezia eta erraztasunak gure “garapena”ren zimurduretan astindu dira, izpirituaren ahotsak soberakoa agerian uzten du. Casamancek ikasle bilakatzen gaitu emandako pauso bakoitzean, eta ikasten goazenak batzuetan hiz eta irudi forma hartzen du.
Komunitate BAT
Ez da ama bat, amak baizik. Ez da ni, gu baizik. Ez da nire semea, gurea da.
Bizitza ez baita jabetza.
Baten beharra, gure baliabideetatik. Gure beharrak, nire ahalmenetatik.
Jakinduria orokorra, denon hobebeharrerako.
Non dago nire eta gure arteko muga?
Lurrak ez dauka mugarik. Non hasten da zuhaitza, eta amaitu arnasa?
Non daude hartu eta ematen ditugunak?
Eman gabe hartuta, erortzen gara. Hartu gabe emanda, itotzen gara.
Komunitatea arnasa da. Badakit non nagoen. Badakigu nongoak garen
Kassumay. Harremanean gara
Nola egingo dugu zerbait elkarrekin, ikusten ez bazaitut?
Ikusten zaitut. Axola zait nola zauden. Eta nor zaren. Zein da zure izena? Kaya e vu?
Nire izena Aran da. Badakit nor naizen. Nor zaren. Orain.
Eta non gauden.
Eta hortik harremandu gaitezke, ez bestela.
Harremana da garen horretatik, elkar ikusiz, egitea eta egotea.
Zuk mundua ikusten duzun modutik, niretik, elkar ulertzeko balio diguten hizkuntzak erabiliz… eta edozein kasu elkarren errekak zeharkatuz.
Errekak ez dituzu ezagutzen, murgildu arte. Casamance.
Harremanen artea darie senegaldarrei.
Gelditzea
Begietara begiratzea
Erantzunak itxarotea
Kassumay galdetzea
Erantzunak itxarotea
Nor naizen esatea
Eta itxarotea
Eta…
GU sare bat da, mugimendu bat espiralean.
Djatita djatita
Nola neurtzen da denbora, egon gaudenean?
Zertarako neurtu baina denbora, bizitza orain baldin bada?
Taupada bakoitza neurtuko zenuke, ondo bizi zarela jakiteko?
Taupaden neurriak emango lizuke bizi onaren zigilua?
Hemen ez dago bidea, pauso bakoitza baizik.
Zertarako nahi dugu jakin zein den hurrengoa?
Eta nola jakin zer norabide?
Pauso bakoitzaren jabe izan gabe?
Eta zer, ez badakizu nora zoazen? Non bilakatzen da bizitza urrats?
Zeibaren abaroan
Zuhaitz erraldoiaren barruan dago gordelekua, babesa eta kobazuloa.
Eta ikusmira, 25 metro horietatik gora adarretara igo ezkero.
Dena ikusten da handik. Ikusmiraren boterea dago han. Naturaren boterea.
Goiko eta beheko babesa. Handia da dena hemen. Maiestatetsua.
Bizitza ospatu, heriotzaren ertzean
Bizi izana, bizitza luzea, kolorez eta astinduz ospatzen dute.
Agurtu, dena “ongi” dagoela frogatuz, ziurtatuz. “Lasai joan”.
Energia gogor, indartsu atera, astindu, mugitu, agurrak biziak dira.